Door Jan B. Swart MA, docent godsdienst / filosofie
Het schooljaar is nog maar net begonnen als ik in september begin na te denken over de aankomende kerstviering bij mij op school. Ik besluit ook dit jaar eerst aan God te vragen wat Hij wil. Terugkijkend is dit de belangrijkste stap in het hele proces van het organiseren van een kerstviering. De eerste woorden die bij mij opkomen zijn, het zal u niet verbazen, “crisis” en “oorlog”. Ik denk aan de mannen in Oekraïne die met gevaar voor eigen leven vechten voor hun land en besluit dat ik iets wil doen met het thema ‘roeping’. Maar hoe vertaal je zo’n woord naar een publiek dat nauwelijks weet wat het betekent? Dat is ieder jaar weer de uitdaging. Het gaat een beetje tegen mijn principes in, maar ik merk dat ik al snel naar Engelse woorden zoek. Het ‘bekt’ lekker zoals ze dat zeggen en het spreekt jongeren aan. “Mission call.” Nee, dat is niks. “Call to action.” Is al beter. Na een paar dagen zoeken, bidden en overleggen met een collega heb ik het: Call of Duty. Perfect! Het is pakkend en spreekt tot de verbeelding van jongeren. Dit moet het worden.
Strijd
Onze schooldirecteur had een tijdje geleden boven haar kamer de volgende spreuk hangen: ”Everyone you meet is fighting a battle you know nothing about. Be kind. Always.“ Dat dit maar al te waar is ervaar ik ieder dag in de praktijk van het lesgeven. Veel van mijn leerlingen strijden tegen onzekerheid en een negatief zelfbeeld. Anderen tegen depressie en zinloosheid. Weer anderen tegen eenzaamheid, overgewicht of een eetstoornis. Er zijn er ook die midden in een strijd zitten tussen twee vechtende ouders. Wat gebeurt er veel waar we geen weet van hebben!
Het is relatief makkelijk om de beleving van jongeren te verbinden met die van de personen uit het kerstverhaal. Maria en Jozef hebben het zwaar vanwege de situatie waarin ze terecht zijn gekomen. De emoties die uit het verhaal naar voren komen zijn herkenbaar: angst, onzekerheid, vertwijfeling, verdriet, afwijzing. Het zijn dezelfde emoties als die in het leven van jongeren een grote rol spelen. De ervaring dat het leven een strijd is, is heel herkenbaar.
Authenticiteit
In de communicatie met de leerlingen merk ik dat met name authenticiteit werkt. Abstracte waarheden over hen uitgieten zonder dat het hun leven raakt werkt niet. Deze gedachte vind ik prachtig verwoord aan het begin van het evangelie van Johannes. Het Woord is geen woord gebleven maar is vlees geworden. Gods woord is geen abstracte theorie gebleven maar is een echt mens geworden. En ik geloof dat dit ook bij ons moet gebeuren. Als ik mijzelf niet kan inbrengen, als het geen uitwerking heeft in mijn eigen leven, als het Woord in mijn leven geen vlees geworden is, heb ik eigenlijk niets te zeggen. De vraag wat mijn persoonlijke missie is en hoe ik daarin zelf strijd ervaar is dus een wezenlijke in de voorbereiding van de kerstviering. Alleen als ik daar antwoord op heb kan ik geloofwaardig over God spreken.
Niet buiten ons om
Ik geloof dat God mij bijna 17 jaar geleden riep om niet in de kerk maar in het onderwijs te gaan werken als docent godsdienst. Als ik er over nadenk dan is het zo dat ik tot op heden best veel strijd heb ervaren. Niet alleen omdat ongeveer 80-90% van de leerlingenpopulatie behoorlijk seculier is en onverschillig staat ten opzicht van elke vorm van religie. Maar ook omdat steeds meer van mijn collega’s dit worden. “Inclusief” denken wordt steeds meer de nieuwe ideologie en daarin ervaar ik weinig ruimte voor andersdenkenden…
Het lastige is dat we in onze strijd nooit alleen te maken hebben met een boze buitenwereld. De grens van goed en kwaad loopt immers ook altijd door ons eigen hart. Altijd ligt de zonde op de loer om grip op ons te krijgen. In conflicten op mijn werk ga ik dan ook zelden vrijuit. Er is bijna altijd wel iets waarin ik heb bijgedragen, zelfs zonder dat ik daar altijd erg in heb. De strijd tegen het kwaad gaat nooit buiten ons om. Dat is wat ik de jongeren ook probeer mee te geven. Kwaad is niet alleen iets wat je overkomt. We dragen er tegelijkertijd vaak zelf ook aan bij. Op deze manier probeer ik het begrip zonde uit te leggen. Door dicht bij mijzelf te blijven en op gepaste wijze eerlijk te zijn.
Speciale missie
“Are we at war?” Yes, we are! Net als in Call of Duty worden we uitgedaagd om mee te doen aan de strijd. Er wacht een speciale missie op een ieder van ons. Wat die missie voor ieder precies inhoudt weet ik niet. Daarvoor moeten de leerlingen bij de Generaal, de Commander in Chief, zijn. God kan hen Zelf het beste vertellen waar Hij hen voor wil inzetten. Ik zeg daar meteen wel bij dat het geen makkelijke missies zijn. Gods opdrachten zijn zelden eenvoudig. Maar wel de moeite waard! “Kijk”, zo zal ik tegen mijn leerlingen zeggen, “het leven is sowieso een strijd. Wie of wat je ook bent, iedereen vecht zijn of haar eigen strijd. Je kan er daarom maar beter voor zorgen dat je de goede strijd aan gaat. Zodat je er niet op een gegeven moment achter komt dat het allemaal voor niets is geweest.”
Als wij niets doen, wie dan?
We kiezen er bewust voor om de viering in een naastgelegen kerkgebouw te houden. De meeste leerlingen hebben nog nooit een kerk van binnen gezien. We starten dit keer met de trailer van de game Call of Duty (Modern Warfare II). Begeleid door een strakke lerarenband zingen we verdeeld over de viering een aantal (pop)songs. Het eerste nummer van deze viering is Pride (In the name of love) van U2. Het lied gaat over Jezus en Martin Luther King die beiden het ultieme offer hebben gebracht voor de liefde. Daarna zingen we Gabriels message naar de versie van The Good Sheperd Band. De tekst bevat bijna letterlijk de woorden van de engel aan Maria. Ze werd geroepen moeder te worden van Jezus. Wereld van verschil van Blof en Typhoon is het volgende nummer. De beste zin uit dat nummer is: “blijf niet zo verander nu maar” en roept op om de onderlinge strijd te staken. Als gast hebben we een politiebrigadier die, in uniform, vanuit zijn geloof in Jezus zal vertellen over zijn werk. Leerlingen lezen de aankondiging van de geboorte van Jezus uit het Lucasevangelie. En er is een korte video met reacties van verschillende collega’s op de vraag “met welke strijd heb jij in je leven te maken (gehad)?”. Tussen alle onderdelen van de viering door vertellen we in een taal die voor jongeren begrijpelijk is het verhaal van het thema Call of Duty. We sluiten af met een hit uit de musical Soldaat van Oranje Als wij niets doen. De tekst hebben we wel ietwat aangepast omdat de humanistische boodschap in dit lied hier en daar tegenstrijdig is met het evangelie.
Met de volgende (aangepaste) woorden van dit lied sluiten we de viering af:
Als wij niets doen?
Wie dan?
We zien toch dat dit niet kan
‘t Is nu aan jou en mij
Samen staat we sterk, zij aan zij.
Mag ik u vragen om te bidden voor de kerstviering van het CLV dit jaar?